You are currently viewing Krótko o wodzie i jej znaczeniu
Krótko o wodzie i jej znaczeniu

Woda – co to takiego ?

Woda (tlenek wodoru) to związek chemiczny o wzorze H2O występujący w warunkach standardowych w stanie ciekłym. W stanie gazowym wodę określa się mianem pary wodnej, a w stałym stanie skupienia – lodem. Słowo woda jako nazwa związku chemicznego może się odnosić do każdego stanu skupienia.

Woda jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem. Większość występującej w przyrodzie wody jest „słona” (około 97,38%), tzn. zawiera dużo rozpuszczonych soli, głównie chlorku sodu. W naturalnej wodzie rozpuszczone są gazy atmosferyczne, z których w największym stężeniu znajduje się dwutlenek węgla.

Woda naturalna w wielu przypadkach przed zastosowaniem musi zostać uzdatniona. Proces uzdatniania wody dotyczy zarówno wody pitnej jak i przemysłowej.

Błękitna planeta

Woda jest powszechnie występującym związkiem chemicznym. Występuje głównie w oceanach, które pokrywają 70,8% powierzchni globu, ale także w rzekach, jeziorach i w postaci stałej w lodowcach. Dzięki wodzie Ziemia widziana z kosmosu ma kolor błękitny, dlatego często nazywana jest błękitną planetą.

Na zdjęciu z satelity niebieska planeta ziemi na czarnym tle

Woda to nie tylko morza i oceany. Część wody znajduje się pod powierzchnią ziemi oraz w atmosferze (chmury, para wodna). Niektóre związki chemiczne zawierają cząsteczki wody w swojej budowie (hydraty- określa się ją wówczas mianem wody krystalizacyjnej).

Najpowszechniej występującym hydratem jest gips. Na zdjęciu gipsowa róża pustyni.

Na zdjęciu brązowa piaskowa róża pustyni

Woda występująca w przyrodzie jest roztworem soli i gazów. Najwięcej soli mineralnych zawiera woda morska i wody mineralne, a najmniej woda z opadów atmosferycznych. Wodę o małej zawartości składników mineralnych nazywamy wodą miękką, natomiast zawierającą znaczne ilości soli wapnia i magnezu – wodą twardą. Oprócz tego, wody naturalne zawierają rozpuszczone substancje pochodzenia organicznego np. mocznik, kwasy humusowe itp.

Woda od początków dziejów świata stanowiła podstawowy element rozwoju pierwszych cywilizacji. Naturalne źródła wody miały w przeszłości wpływ na kształtowanie się skupisk ludzkich, a w konsekwencji na budowę i rozwój struktur państwowych. Starożytna Mezopotamia, powszechnie uważana za pierwszą cywilizację, dzięki położeniu w dorzeczu wielkich rzek Eufratu i Tygrysu była miejscem rozwijających się kultur i państw (Mezopotamia, Asyria). Na innym obszarze, gdzie również warunki naturalne nie sprzyjały osiedlaniu się ludzi, jak w starożytnym Egipcie, rozwój cywilizacji był powiązany z regularnością wylewów Nilu i w efekcie urodzajem gleby potrzebnej do rozwoju rolnictwa. Z biegiem czasu człowiek wraz ze swoja ekspansją starał się zagospodarowywać jeszcze bardziej ten życiodajny żywioł. Cywilizacja rzymska wprowadziła wiele rozwiązań ułatwiających korzystanie z wody, jak choćby systemy akweduktów, które do dnia dzisiejszego są przykładem skutecznego sposobu zaopatrywania ówczesnych miast w świeżą wodę. W końcu woda poprzez obszar Morza Śródziemnego stanowiła również element łączący struktury należące do kultury śródziemnomorskiej. Znaczenie wody można rozpatrywać z wielu aspektów. Bez wątpienia w znaczeniu biologicznym jest niezbędna do życia dla większości znanych nam organizmów.

Na zdjeciu akwedukt czyli kilka murowanych brązowych łuków nad wodą. W rzece pływają dwa kajaki

Znaczenie biologiczne

Woda jest powszechnym rozpuszczalnikiem związków ustrojowych i niezbędnym uzupełnieniem pokarmu wszystkich znanych organizmów. Uczestniczy w przebiegu większości reakcji metabolicznych, stanowi środek transportu wewnątrzustrojowego, np. produktów przemiany materii, substancji odżywczych, hormonów, enzymów. Reguluje temperaturę. Stanowi płynne środowisko niezbędne do usuwania końcowych produktów przemiany materii. Woda stanowi średnio 70% masy dorosłego człowieka.

Znaczenie kulturowe

W kulturowej symbolice woda jest jednym z żywiołów: czterech w kulturze europejskiej, pięciu w tradycji chińskiej, pięciu w tradycji japońskiej, trzech w tradycji celtyckiej (tu woda jest tylko częścią jednego z żywiołów). Przeciwstawiana jest ogniowi, powietrzu i ziemi (w Europie), ogniowi, metalowi, drewnu i ziemi (w Chinach), ogniowi, powietrzu, ziemi i piorunowi (w Japonii). W tradycji celtyckiej żywioły to Ziemia, Ogień i Sztorm- woda jest częścią tego ostatniego.

Symbolizuje życie, płodność i oczyszczenie (choć bywa także ukazywana jako siła zła, zwłaszcza w przeciwstawieniu wody czystej i brudnej). Woda jest częstym elementem mitów kosmogonicznych. Bywa też uważana za medium ułatwiające przejście z jednego świata do drugiego (w mitologii greckiej Charon przewoził łodzią duszę zmarłego do Hadesu, gdzie pijąc wodę ze źródła Lete zapominała o minionej egzystencji). W wielu religiach zanurzenie w wodzie symbolizuje oczyszczenie i odrodzenie (chrzest).

Na zdjęciu dzbanek z woda która nad chrzcielnica polewaja gowke niemowlaka. Niemowlak trzymany na rękach kobiety

Zastosowanie wody

Jako substancja użytkowa woda ma wiele zastosowań. Najważniejsza jest woda pitna. W gospodarstwach domowych jest używana woda do celów sanitarno-bytowych. Natomiast w rolnictwie do nawadniania pól. Znaczne ilości wody zużywają zakłady przemysłowe. Woda przemysłowa może służyć jako substancja będąca przekaźnikiem ciepła, magazynująca ciepło lub je odbierająca (substancja chłodząca), poza tym jako reagent, rozpuszczalnik itp.

Woda do picia

Chociaż Ziemię w aż niemal 71 % pokrywa woda, to tylko 2,5% z niej to woda słodka. Wielkość zasobów wody słodkiej na Ziemi szacuje się na 35 mln m³.

Jej największe skupisko (lodowce i pokrywy śnieżne) znajduje się na Antarktydzie – według naukowców niemal 61% wszystkich wód słodkich. Pozostałe lodowce i śniegi gromadzą 9% wody słodkiej. Z kolei wody gruntowe do głębokości 100 m stanowią 29,6% objętości wszystkich wód słodkich, a rzeki, słodkie jeziora, bagna i płytkie wody podziemne – co może dziwić – to jedynie 0,4%.

Jak podaje Polska Fundacja Ochrony Zasobów Wodnych, człowiek jako źródło wody pitnej wykorzystuje słodką wodę pochodzącą z wód powierzchniowych i podziemnych, która stanowi niecały 1% całkowitych zapasów wody.

Na zdjęciu biebieskie koła z wydzielonymi zielonymi trójatami i napis po lewo na górze Zasoby Wody na świecie, Pierwsze koło z zielonym trójkątem, a na trójkącie strzałka z napisem Ląd 29 %, na niebieskiej części koła woda 71%, pod spodem drugie koło z zielonym trójkatem w kole z napisem woda słodka 2,5% całych zasobów wodnych, niebieska część koła 97,5 % woda słona, kolejne koło z z zielonym trójkątem w tle woda pitna 1% całych zasobów wodnych, 99% woda niezdatna do picia

Większość krajów na świecie zmaga się z deficytem wody. Szacuje się, że ponad 1,2 mld osób ma utrudniony dostęp do wody, a 200 mln cierpi z pragnienia. Z 1,2 mld ludzi mających utrudniony dostęp do wody 63% zamieszkuje kraje Azji, 28% Afryki, 7% Ameryki Południowej i 2% Europy. W krajach Ameryki Północnej i Australii nikt nie ma ograniczonego dostępu do wody.

Aż miliard ludzi na świecie nie ma bezpośredniego dostępu do wody pitnej. Każdego dnia choroby wynikające z niedostatku czystej wody powodują śmierć wielu tysięcy ludzi, głównie dzieci.

Według Światowej Organizacji Zdrowia codziennie z powodu chorób związanych z niedostatkiem wody pitnej umiera około 6 tys. dzieci, co oznacza, że co 15 sekund umiera jedno dziecko.

Przewiduje się, że do 2025 r. około jedna trzecia ludzkości nie będzie miała dostępu do wystarczającej ilości wody pitnej.

Tylko kilkanaście krajów ma tzw. nadwyżki wody, jak np. Norwegia. Polska to jeden z najuboższych w wodę krajów europejskich. Średnio na Starym Kontynencie na jednego mieszkańca przypada 5,1 tys. m3 wody rocznie – w Polsce mamy najniższe zasoby wody przypadające na jednego mieszkańca – 1,7 tys. m3. Jesteśmy krajem ubogim w zasoby wody. Dlatego tak ważna jest racjonalna gospodarka dostępną wodą i jej oszczędzanie

Opracował : Marek Chmielewski – za-ca kierownika SUW

Źródła informacji:

  1. Encyklopedia Powszechna PWN
  2. Woda – Kult i symbol – Krzysztof Kasprzak Beata Raszka
  3. Oblicza wody w kulturze . Jarosław Kucharski, Łukasz Burkiewicz, Piotr Duchliński, Kraków 2014
  4. Strony internetowe Polska Fundacja Ochrony Zasobów Wodnych
  5. Strony internetowe Kampania informacyjno – edukacyjna „ELKA KROPELKA W AKADEMII ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU”
  6. Strony internetowe Global Compact Network Polska
  7. Zdjęcie Ziemi: http://www.wradzinska.swn.vectranet.pl/vectra/astronomia/ziemia_niebieska_planeta.jpg
  8. Zdjęcie-Chrzest – https://mamotoja.pl/
  9. https://czasnawnetrze.pl/mieszkanie-i-dom/aktualnosci/16496-oszczedzanie-wody-sie-oplaca-raport-akademii-roca